Tag Archives: Joost Zwagerman

Zorgpoëzie, zorgaanbieders en gecertificeerd zijn

Fotografie Mart van Zwam Het was gisteren druk op de ontmoetingsmarkt. Er waren veel kraampjes met mooie presentaties van allerlei zorgaanbieders. Bezoekers en belangstellenden liepen heen en weer of schuifelden langzaam langs om hun ogen de kost te geven. Ik zag schuddende handen en blikken van herkenning.

“De ontmoetingsmarkt is dé plek waar zorgaanbieders en de professionals uit de lokale toegangspoorten elkaar gaan ontmoeten” was er in de begeleidende tekst te lezen. “Toegangspoorten”. Vond ik mooi gevonden. Ik zag ook hengelaars en hun bewegingen. Het binnenhalen van gegadigden en leggen van contacten is op zich al een hele toer en kunst.

Woorden als gecertificeerd, jeugd en kortdurend vlogen voorbij. Ambulant en dagbesteding wisselden af met therapie, aandacht en resultaat. Ondersteuningsaanbod was een mooie verzamelnaam. Beperking en handicap legden vingers op plekken.

Vandaag is de laatste dag van de week van de poëzie. Wanneer je nog een exemplaar van het gratis Poëziegeschenk wil bemachtigen dan moet je snel zijn. Tijdens de Poëzieweek krijg je een exemplaar van Stefan Hertmans’s Neem en lees cadeau, mits je voor € 12,50 aan poëzie koopt en mits de voorraad nog niet op is. Strekt. Zolang de voorraad strekt. Dat laatste klinkt stukken mooier.

Gisteren was ik meegevraagd naar het ziekenhuis. Als steun, goeie vriend, maatje door dik en dun en opvangnet. Pilaar zou ik ook nog kunnen toevoegen. Steunpilaar is mooier denk ik.

In de wachtkamer, wachtruimte of wachtgang kan ook, las ik een oude HP/de Tijd. Niet alleen een interview met onze Youp (van ’t Hek) stond erin maar ook een relaas van een gesprek met onze Joost. Zwagerman dus. Joost. Af en toe moet ik sterk aan hem denken. En niet zonder dat toeval op enigerlei wijze een rol speelt.

“Leef tijdens je leven zo dood mogelijk, alleen dan is de dood redelijk aanvaardbaar.”. Die uitspraak van Joost werd groot aangehaald. Alsof het moest duiden. Het veroorzaakte bij mij in de ruimte die bestemd was om te wachten een diep respect voor het leven.

Zorgaanbieders op de markt in de Vasim. De Vasim. Een kunst en culturele broedplaats aan de westflank van stadsbrug De Oversteek. Mooier kan het niet worden gezegd. De Vasim in Nijmegen. Een plek waar ooit een kunstzijdespinnerij was gevestigd en waar nu voor mij zoveel stof tot nadenken viel op te pikken.

Buiten was het, tijdens de terugweg en wandeling naar het centrum van de stad, zo mogelijk nog boeiender. “Nothing to do, everything to be.”. De boodschap was helder, de bedoeling goed.

Poëzie in de zorg. Zorgpoëzie dus.

Fijne dag.

Expositie: Stilte is als ademhalen

thumb.Kranenburgh_Beeld_1Silence out loud
Tentoonstelling van Joost Zwagerman
15 december 2015 -12 juni 2016

Al kun je stilte niet zien, toch hebben veel kunstenaars in de loop der eeuwen geprobeerd die geluidloosheid, rust en vredigheid te verbeelden. Schrijver en essayist Joost Zwagerman raakte gefascineerd door het onderwerp en stelde een tentoonstelling samen met stilte als rode draad.

Met bijna honderdvijftig werken biedt Silence out loud. Tentoonstelling van Joost Zwagerman een overzicht van vooral Nederlandse en Belgische kunstenaars uit de tweede helft van de twintigste eeuw. Zwagerman presenteert er de grote namen van de kunstwereld, vrienden en generatiegenoten als Marlene Dumas, Luc Tuymans, Rineke Dijkstra en Koos Breukel. Maar ook minder bekenden onder wie Sarah van Sonsbeeck. Zwagerman werkte de afgelopen twee jaar aan de voorbereiding van de tentoonstelling die vanaf 15 december voor het publiek is geopend. KRANENBURGH gaf Zwagerman de vrije hand ‘zijn droom te verwezenlijken’.

Bron en lees verder…

Stilte, beroering en pindakaas

Fotografie Mart van Zwam “Stilte is een onderschatte levensvoorwaarde. Stilte is als ademhalen, geen mens kan zonder. En dan begint het, het verdwijnpunt valt samen met het beginpunt. Ook hier”. Natuurlijk moeten we met z’n allen naar Bergen, naar het Museum Kranenburgh. Maar het liefst niet met z’n allen tegelijk wat mij betreft, dat scheelt qua geluid. En als je dan toch gaat? Kun je dan een beetje stil zijn, gewoon de kunst induiken en over je heen laten komen?

Ik was wel een fan van Joost Zwagerman. Zijn gesproken teksten en uitleg over de kunst waren fabuleus en trok veel kijkers en luisteraars. Zijn stem galmt nog steeds na ook al is het alweer een tijd geleden dat hij uit het leven stapte.

Zelf hou ik ook wel van stilte, dan gebeuren soms de meest wonderlijke dingen, maar ook af en toe van flink wat reuring. Het woord alleen al, zo schrijvend op de vroege zaterdagochtend, veroorzaakt al bedrijvigheid, gedoe of opschudding. Mooi is ook beroering of  (aan)geraakt worden. En dat is wat Joost ook zo goed kon. Mits je er natuurlijk voor openstond. Dat was wel een voorwaarde.

Terug naar de reuring. Toch bijzonder dat het beleven van een plank met daarop pindakaas ook een enorme beroering kan geven. De smalle plank in het Museum Boijmans van Beuningen kan je raken en voor onbepaalde tijd niet loslaten. Het lijkt wel of je er iets mee moet. Dat Wim T. Schippers met de gesmeerde pindakaas aan wil geven dat alles in principe zinloos en onzinnig is geeft letterlijk te denken. Dat het daarom nog wel de moeite waard is (zijn woorden), klinkt als een geruststelling.

Kunst geeft reuring, hoe je het went of keert. Positief of negatief. Of misschien wel als een bijzonder en interessant mengsel, een beetje zoals de kleuren van Rothko. Het woord mengsel getypt en opgezocht levert mij in ieder geval weer allerlei andere reuring op. Mengsel: Alles door elkaar, Alliage, Amalgaam, Allegaartje, Brouwsel, Dooreenmengeling, Gemengde hoeveelheid, Menging, Mix, Mixje, Mixtum, Mixture, Mixtuur, Mengeling, Mengelmoes, Melange, Ondereen, Potage, Samenstelling, Samenraapsel, Vereniging, Vermenging.

Mocht je nu denken dat de afgebeelde foto een kopie is van een of ander kunstwerk dan moet ik je helaas uit de droom helpen. Het zijn gewoon af of indrukken, daar is bij mij nogal wat verwarring over, op of in de vloer van het Boijmans van Beuningen. Misschien dat die informatie nu jouw kijk op de foto verandert?

“Kunst is een leugen” zei Picasso ooit. Vind ik nog steeds indrukwekkend gezegd. Maar de aanvulling is zo mogelijk nog mooier. “Maar het helpt ons om de waarheid, voor zover we het kunnen berijpen te bevatten.”

Ergens in het museum en in stilte ligt een plank van hout met pindakaas. Als concept. Als variant op het geijkte. En ergens in onze wereld klinkt nog de stem van Joost, in stilte.

Fijne zaterdag.

Het licht, Rothko en Joost

Mart van ZwamNa een volle en drukke week waarin er van alles gebeurde liet het zonlicht me gisteren even zien waartoe zij in staat was. De wolken werkten mee op vrijwillige basis, zo leek het althans. Ze waren weg, tijdelijk verdwenen. Ze gaven ruimte en volop gelegenheid aan haar die ik zo graag zie. Aan haar die ik adoreer en de moeite waard vind. Aan haar, de speelsheid. De dansende, de golvende.

Best mooi om de blog mee te beginnen lijkt me. Ja, het was een drukke en volle week. Een plotselinge zelfmoord die erin hakte, het bericht van de komst van een heuse pepernotenwinkel. Een leegstaand pand opgemerkt van het inmiddels ter ziele gegane Schoenenreus dat gevuld is met te snel komende Kerstmannen. De ontwaarde pepernoten (zo snel?) in de plaatselijke supermarkt en de daaraan gekoppelde “zin in” die dat ontwikkelde. Superhenge en de nagolvende emoties vanwege de kleine roerloze Aylan. Kortom, het was me het weekje wel.

Kortom? Een onbereikbaar Centraal Station in Utrecht, het onderlopen van het VU, de dag van de scheiding die er gisteren kennelijk was, Wereld Suïcideprecentiedag. Gestopt emailverkeer, Helmut Schmidt (96) die met roken gestopt schijnt te zijn. De allereerste Nederlandse vrouwelijke militair, Marva  Francien de Zeeuw, die op haar drieënnegentigste is overleden?

Ik geloof dat ik zo best nog wel een uurtje zou kunnen doorgaan als ik zou willen. Maar ik wil niet. In plaats daarvan valt mijn blik op een ansicht aan de muur. Een reproductie van een mooie badende Sakia. Uiteraard een Rembrandt. Mooie Saskia die met haar voeten voorzichtig in het water staat. Het geschilderde licht van Rembrandt en haar glimlach spreken boekdelen. Van onbehagen van mijn kant is geen sprake.

Gisterenavond hoorde ik in een flits Felix Rottenberg het woord “Vermoeidheidsmoment” gebruiken. Vond het een mooie verklaring omtrent zijn antenne die niet voldoende functioneerde tijdens een interview.

Het licht. Het loopt als een rode draad door de week. Dankzij Joost. Dankzij zijn titel “De stilte van het licht, schoonheid en onbehagen in de kunst”. Dankzij mijn persoonlijke dierbare herinneringen aan het bezoeken van en de getoonde adembenemende schilderijen van Rothko.

Het licht. Het voedzame licht.

Kom maar op met die aanstaande week. Ik ben er alweer bijna klaar voor.

Fijn weekend.

 

Joost, de kunst en Mark Rothko

Reactie op Rothko “De stilte van het licht”. Stil was het gisterenavond laat. Donker ook. Het nieuws dat Joost Zwagerman een einde aan zijn leven had gemaakt sloeg in als een bom. Het voelde alsof er net een aanslag was gepleegd. De volgende aanslag. Het nieuws sloeg dingen dood en zorgde voor een heftig moment van stilstand. Ik deed de lamp uit en stopte mezelf maar eens goed in. Alsof het dekbed behalve warmte ook veiligheid kon bieden.

Joost kon behalve boeiend, je kon aan zijn lippen hangen, ook mooi vertellen. Gedreven over Rothko, vol vuur en passie over kunst en literatuur. Hij liet ons zien, zag wat veel mensen misten en had de juiste woorden om het uit te leggen en te duiden. Joost was een mooie zaklantaarn.

De Volkskrant noemt hem een groot kunstenaar in bewonderen. De lofzangen en herinneringen vliegen op deze vroege ochtend over het beeldscherm. Ik ben reuze benieuwd naar het papieren exemplaar wat straks op de deurmat zal gaan vallen. Misschien valt de krant deze ochtend met een enorme klap op de deumat.

“Na je dood blijf je niet alleen achter in de herinneringen van je dierbaren, maar ook in de textuur en het DNA van kunstwerken die je dierbaar waren. Bij leven bieden kunstwerken de sensatie om uit jezelf te verdwijnen; na je dood zul je nooit echt helemaal verdwenen zijn.”

Denkend aan Rothko en aan Joost. En de stilte.